Vai trò của Vàng trong lịch sử đầy thăng trầm

Qua hàng ngàn năm lịch sử, vai trò và chức năng tiền tệ của vàng vẫn không hề phai mờ đi. Thực tế, vàng đang được áp dụng và đóng vai trò quan trọng hơn trong đời sống kinh tế và tinh thần của con người.

Một trong những vai trò quan trọng và phổ biến nhất của vàng liên quan đến chức năng tiền tệ. Vàng được sử dụng làm dự trữ tại các ngân hàng trung ương. Vào cuối năm 2004, các ngân hàng trung ương trên toàn cầu và các tổ chức chính thức nắm giữ khoảng 19% tổng lượng vàng trên thế giới như là dự trữ.

Đến tháng 9 năm 2008, nếu xét về dự trữ vàng quốc gia, Mỹ đứng đầu với mức dự trữ 8.133,5 tấn, theo sau đó là Đức với 3.413,2 tấn, Quỹ Tiền tệ Quốc tế với 3.217,3 tấn, Pháp với 2.540,9 tấn, cùng với Italy, Thụy Sỹ, Nhật Bản, Hà Lan, Trung Quốc…

Tuy nhiên, nếu xét về khu vực, khu vực Eurozone nắm giữ lượng dự trữ lớn nhất, với tổng cộng 10.911,4 tấn trong tổng số 29.783,9 tấn vàng dự trữ chính thức trên toàn thế giới.

Vàng không chỉ được sử dụng làm tài sản dự trữ trong kho của các ngân hàng trung ương, mà còn được sử dụng như một tài sản tiết kiệm truyền thống và rất phổ biến ở nhiều quốc gia, đặc biệt là các nước Á Đông.

Vàng được sử dụng trong tiết kiệm có thể có dạng đồ trang sức như dây chuyền, nhẫn, vòng, lắc, khuyên tai, hoặc dạng thanh (cây) vàng. Thống kê cho thấy thị trường đồ trang sức vàng phát triển rất mạnh ở một số quốc gia như Ấn Độ.

Trong một số nước như Việt Nam, việc mua vàng để tiết kiệm đã trở thành một tâm lý phổ biến từ lâu, được coi là một biện pháp an toàn để bảo vệ giá trị tiền hoặc làm tài sản truyền đời cho con cháu. Mỗi năm, hàng trăm tấn vàng được nhập khẩu vào Việt Nam để đáp ứng nhu cầu của người dân.

Ngoài chức năng dự trữ và tiết kiệm, vàng còn có nhiều ứng dụng rộng rãi trong sản xuất công nghiệp. Vàng được sử dụng trong sản xuất mạch tích hợp, vi xử lý, mạ điện trong sản xuất các thiết bị, cũng như trong ngành công nghiệp vũ trụ, sản xuất đồng hồ, sản xuất các thiết bị bán dẫn, và thậm chí còn được sử dụng trong sản xuất vũ khí.

Vàng có ứng dụng phổ biến trong lĩnh vực nha khoa, y tế và sản xuất công nghiệp. Trong lĩnh vực nha khoa, vàng được sử dụng để làm các cấu trúc và mạch nha khoa, như các chiếc răng vàng, răng giả và các bộ phận nha khoa khác.

Trong lĩnh vực y tế, vàng được sử dụng để điều trị một số bệnh như viêm khớp, ung thư và một số bệnh liên quan đến mắt. Ngoài ra, vàng còn được sử dụng để sản xuất các dụng cụ phẫu thuật, thiết bị trợ giúp và thiết bị điện tử. Một hàm lượng nhỏ vàng được sử dụng trong các thiết bị này để cải thiện hiệu suất và độ bền.

Các thị trường vàng quan trọng nhất trên thế giới bao gồm thị trường vàng London và New York. Thị trường vàng London (London bullion market) là một trong những thị trường lâu đời nhất và lớn nhất về giao dịch vàng vật chất. Hiệp hội thị trường vàng London (London Bullion Market Association – LBMA) là tổ chức chịu trách nhiệm quản lý giao dịch vàng và bạc trên thị trường này.

Các thành viên của LBMA thường là các ngân hàng quốc tế, các thương gia và nhà chế tạo vàng. Hai lần mỗi ngày, vào lúc 10:30 sáng và 3:00 chiều, năm thành viên của London Gold Pool gặp nhau để xác định giá vàng cho thị trường, phương pháp này được gọi là Gold Fixing.

Lần xác định giá đầu tiên theo phương pháp này được tiến hành vào ngày 12 tháng 9 năm 1919 giữa năm nhà giao dịch vàng lớn nhất thời đó, bao gồm N M Rothschild & Sons, Mocatta & Goldsmid, Pixley & Abell, Samuel Montagu & Co. và Sharps Wilkins. Giá vàng được xác định vào thời điểm đó là 4,9375 GBP/troy ounce.

Tuy nhiên, trong giai đoạn từ năm 1939 đến 1954, quá trình xác định giá hàng ngày đã bị gián đoạn do ảnh hưởng của chiến tranh và sự can thiệp của chính phủ. Hiện nay, giá vàng được xác định bằng đô la Mỹ (USD), bảng Anh (GBP) và euro (EUR).

Vào ngày 21 tháng 1 năm 1980, giá vàng trong Gold Fixing đạt mức 850 đô la Mỹ mỗi ounce, đây là mức giá kỷ lục và chỉ bị phá vỡ vào ngày 3 tháng 1 năm 2008 với giá 865,35 đô la Mỹ mỗi ounce. Tuy nhiên, nếu điều chỉnh theo mức lạm phát, thì mức giá năm 1980 tương đương với 2.398,21 đô la Mỹ mỗi ounce vào năm 2007. Do đó, nếu xét theo giá trị thực tế, mức giá năm 1980 vẫn giữ kỷ lục.

Giao dịch toàn cầu về vàng và bạc khối lượng lớn diễn ra chủ yếu trên thị trường OTC (Over-the-Counter). Hiện tại, London vẫn là trung tâm giao dịch OTC lớn nhất thế giới, tiếp theo là New York, Zurich và Tokyo. Mặc dù có nhiều thị trường giao dịch vàng vật chất trên toàn thế giới, nhưng hầu hết các giao dịch bán buôn OTC vẫn được thanh toán thông qua London.

Trong tháng 12 năm 2004, khối lượng trung bình giao dịch vàng và bạc qua Hiệp hội thị trường vàng London (LBMA) là 15,4 triệu ounce (tương đương khoảng 480.000 kg, trị giá 6,8 tỷ đô la Mỹ) và 102,2 triệu ounce bạc (tương đương khoảng 3.180.000 kg, trị giá 730 triệu đô la Mỹ). Điều này có nghĩa là cứ sau 5,4 ngày, một lượng vàng lớn tương đương với sản lượng khai thác hàng năm trên toàn cầu được giao dịch thông qua LBMA, và tương tự là 5,8 ngày đối với bạc.

Sàn giao dịch vàng tương lai chính dành cho các nhà giao dịch Mỹ là chi nhánh Comex của Sàn giao dịch hàng hóa New York (NYMEX). Sàn giao dịch này bắt đầu giao dịch các hợp đồng tương lai vàng vào ngày 31 tháng 12 năm 1974 – đây là ngày đầu tiên mà các công dân Mỹ được phép sở hữu vàng sau thời kỳ cấm đoán kéo dài hơn 40 năm.

Bên cạnh đó, còn tồn tại một số thị trường vàng quan trọng khác trên thế giới, bao gồm Tokyo, Sydney, Hong Kong, Thượng Hải, Singapore, Dubai và Zurich.

Tổng kết lại, từ thời kỳ ban đầu của lịch sử nhân loại, vàng đã luôn được coi là một kim loại quý giá. Mặc dù đã trải qua nhiều biến động và thăng trầm trong quá khứ, giá trị của vàng có thể biến đổi đáng kể, nhưng vai trò quan trọng và vị trí đặc biệt của nó trong nhiều lĩnh vực và trên toàn thế giới vẫn được khẳng định.

***